Czym jest archiwistyka społeczna

Archiwum społeczne to inicjatywa, której celem jest zapisywanie historii społeczności, wydarzeń i miejsc poprzez gromadzenie zbiorów, takich jak fotografie, dokumenty czy nagrania. W jego ideę wpisane są aktywne poszukiwanie zbiorów, udział społeczności w tworzeniu archiwum i w jego działaniach oraz szerokie upowszechnienie zebranych materiałów.

Archiwa społeczne gromadzą fotografie, dokumenty, wspomnienia po to, aby je szeroko udostępnić. Archiwiści społeczni i archiwistki społeczne pukają do domów prywatnych, żeby zapytać o cenne archiwalia, przeglądają stare kroniki szkolne, nagrywają wspomnienia mieszkańców i mieszkanek. Dzięki temu docierają do historii autentycznej, widzianej z wielu perspektyw.

Siłą archiwistyki społecznej jest lokalność

Większość inicjatyw działa w niewielkich miejscowościach. To tam twórcy i twóczynie archiwów społecznych pobudzają społeczności do zainteresowania się historią, integrują sąsiadów i sąsiadki w projektach międzypokoleniowych i zmieniają najbliższe otoczenie. Paleta zainteresowań archiwistów i archiwistek społecznych jest jednak szeroka i wykracza poza historię regionalną. To także, na przykład: historia polskich pielęgniarek, dokumentacja koncertów jazzowych czy życie kobiet na wsi.

Na ruch archiwistyki społecznej składa się aktywność ponad 800 środowisk

Co łączy te inicjatywy? Pasja, aktywność i autorskie metody działania. Pasja leży u źródeł powstania archiwum społecznego i jest jego istotą. Aktywność przejawia się przede wszystkim w poszukiwaniu źródeł w niestandardowych miejscach i w różnorodnych sposobach na przybliżenie ich społeczeństwu. W ideę archiwistyki społecznej wpisana jest także wrażliwość na człowieka i jego opowieść.

Archiwistyka społeczna to dynamicznie rozwijająca się dziedzina życia społecznego 

Obejmuje działalność fundacji, stowarzyszeń, bibliotek czy grup nieformalnych, które przyczyniają się do rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, mającego poczucie podmiotowości, oddolnie zapisującego swoją historię. Dziedzina ta, choć spontaniczna i oparta na pasji, posiada swoje narzędzia oraz wypracowaną przez lata metodologię. 

Archiwistyka społeczna to także szybko rozwijająca się dziedzina naukowa

Jeszcze do niedawna rzadko podejmowana przez badaczy i badaczki, obecnie wykładana jest na uniwersytetach; archiwistyka społeczna jest także przedmiotem licznych badań naukowych i konferencji.